Quán Đôi là đền hay là miếu?
Trước hiện tượng trên, PV đã tìm hiểu và một lần nữa, toàn bộ sự thực về cái gọi là câu chuyện “thánh vật” sông Tô Lịch đã được phơi bày ra trước ánh sáng.
Nằm bên bờ sông Tô Lịch, đền Quán Đôi thuộc địa phận làng An Phú, phường Nghĩa Đô (Cầu Giấy, Hà Nội) một thời từng được xem là “nhân chứng quan trọng” không thể thiếu trong kịch bản câu chuyện về “thánh vật” ở dòng sông Tô.
Sau khi câu chuyện “thánh vật” ở sông Tô Lịch được đăng tải lên báo, nơi đây đã trở thành một “thánh địa”, một “xứ thiêng” để từng dòng người ùn ùn kéo đến làm lễ cúng bái.
Thậm chí, khi chúng tôi đến thăm đền Quán Đôi, dù là ngày bình thường nhưng bên trong đền vẫn có nhiều người đang hành lễ, xì sụp khấn vái.
Cụ Nguyễn Thị Điển, năm nay đã hơn 80 tuổi, là người đang trông coi ngôi đền Quán Đôi hiện nay. Cụ Điểm cũng là một trong bốn cụ cao tuổi nhất của làng An Phú (gồm các cụ Đặng Thị Xe, Đặng Thị Thạch, Nguyễn Thị Điển và Nguyễn Thị Chiển) đã tự nguyện đứng ra ủng hộ tiền để trùng tu, xây dựng lại đền Quán Đôi, cho biết:
“Khi xưa đoạn sông Tô Lịch chảy qua làng An Phú không chảy thẳng mà có một khúc cua. Khúc cua đó chính là vị trí trước đền Quán Đôi. Đối diện với làng An Phú, phía bên kia bờ sông Tô Lịch kéo dài cho đến Dốc Bưởi bây giờ khi đó gọi là Trại Đoài Môn, còn có tên gọi là Đường Thành vì là một phần của thành Đông Quan xưa.
“Sông Tô Lịch chảy từ phía chợ Bưởi xuống dưới này, dưới lòng sông khi đó chỉ trồng toàn sen và rau muống. Một phần nhỏ diện tích hai bên bờ sông người dân trồng rau thơm, còn lại đều là ruộng lúa. Chỗ gần gốc cây đa to đầu làng An Phú sát với bờ sông Tô Lịch khi ấy có một cái miếu nhỏ gọi là miếu Quán Đôi, tức đền Quán Đôi bây giờ”.
Về lịch sử của đền Quán Đôi, cụ Điển cho rằng: “Trong sử sách không thấy ghi chép về ngôi đền này, nhiều nhà văn hóa và sử học gần đây cũng cố công đi tìm hiểu nhưng không thấy tư liệu nào ghi chép lại, chỉ có truyền thuyết còn lưu lại trong dân gian thôi.
Hiện nay trước đền Quán Đôi còn có tấm văn bia bằng đá niên hiệu Bảo Đại thứ 16. Nội dung văn bia ghi: Sắc phong cho xã Dịch Vọng, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông, vốn thờ Dục Bảo Trung Hưng, hậu Lý Nam Đế Hoàng Thái Hậu bảo vệ nước che chở cho dân có nhiều công đức, đã được ban cấp sắc chỉ cho phép dân thờ phụng – phải kính tuân theo”.
Nhiều người dân quá mê tín
Theo cụ Điển, truyền thuyết dân gian còn lưu lại kể rằng: Vào thời vua Lý Nam Đế, ở Hải Dương có vị tộc trưởng họ Trần tên là Lữ, vợ là Nguyễn Thị Hoàn. Hai người sinh hạ được một người con gái xinh đẹp, đặt tên là Phương Nương.
Năm nàng 18 tuổi, có viên quan nhà Lý tên là Lý Công Trinh đến xin hỏi nàng về làm vợ và được ông bà họ Lã đồng ý. Nàng sinh hạ được một người con trai đặt tên là Thống.
18 năm sau, giặc Ma Na xâm phạm bờ cõi, triều đình lệnh cho quan Bộ chủ Lý Công Trinh đi dẹp giặc. Nhưng thế giặc mạnh, quan Bộ chủ bị tướng giặc giết hại, xác đem bêu ở Bàng Châu. Hay tin dữ, mẹ com nàng Phương Nương đến Bàng Châu nhận xác quan Bộ chủ về mai táng.
Tướng giặc thấy Phương Nương là người có nhan sắc nên ép nàng phải lấy mình nhưng Phương Nương không chịu, cùng con trai bỏ trốn tới ngôi quán ở trang Dịch Vọng Tiền (nay là làng An Phú) và chết ở đây.
Khi dân làng phát hiện ra thì mối đã đùn lên thành hai ngôi mộ, dân làng bèn lập miếu để phụng thờ. Từ đó nơi này rất linh thiêng, ai có việc gì khó khăn, trắc trở đến cầu khấn đều linh ứng…
Khi được hỏi về di tích đền Quán Đôi có liên quan gì đến câu chuyện “thánh vật” sông Tô Lịch mà một thời dư luận từng đồn đại, cụ Điển khẳng định: “Đền Quán Đôi hoàn toàn không liên quan gì đến câu chuyện “thánh vật” sông Tô Lịch.
Đây là ngôi đền đã có từ rất lâu và dân làng An Phú trước nay vẫn thường xuyên hương khói, lễ chính của đền được tổ chức vào ngày 21/5 âm lịch hằng năm.
Sau khi có dự án cải tạo sông Tô Lịch cùng với câu chuyện “thánh vật” thì rất nhiều người từ khắp nơi đổ về đây làm lễ, thắp hương khấn vái…”.
“Nhiều người khi đến đây còn hỏi tôi rằng có phải từ khi “trận đồ bát quái” ở sông Tô Lịch bị phá vỡ và ngôi đền được xây mới thì cây đa ở trước cửa đền cũng “bỗng nhiên” xanh tốt lạ thường không, tôi bảo làm gì có chuyện đó.
Cho đến những năm cuối của thập kỷ 70 thế kỷ trước, cả làng An Phú vẫn còn làm nghề nông là chủ yếu, gốc đa khi đó là nơi người làng dừng chân nghỉ mát mỗi khi làm đồng về.
Ngoài ra, người dân thường buộc trâu bò vào dưới gốc đa. Cây cối mà buộc trâu bò thì làm sao mà xanh tốt được, trâu bò sẽ giày xéo làm đén hết gốc, chẳng riêng gì cây đa, mà cây nào cũng vậy. Nay cây đa không bị buộc trâu bò, được bảo vệ và chăm sóc thì xanh tốt hơn trước kia là lẽ đương nhiên rồi. Chẳng có gì lạ lùng hay khó hiểu cả”, cụ Điển giải thích.
Một trong những chi tiết khiến nhiều người tin vào câu chuyện “thánh vật” sông Tô Lịch chính là những khó khăn mà đội thi công dự án cải tạo sông gặp phải tại đây. Tuy nhiên, những khó khăn đó lại do những nguyên nhân khác…
Không hề có “trận đồ trấn yểm”
Năm 2001, khi thực hiện dự án cải tạo sông Tô Lịch đoạn qua làng An Phú (Nghĩa Đô, Cầu Giấy), đơn vị thi công đã gặp phải một số khó khăn như cọc thép dù chôn sâu tới bốn mét để làm cừ thép chắn nước nhưng không hiểu sao cứ bơm hút hết nước thì cừ lại bị vỡ. Điều này càng khiến nhiều người thêm tin vào “trận đồ bát quái trấn yểm” là có thực và đây là những hệ lụy do phá bỏ “trận đồ” đó (!)
Tuy nhiên, theo một số nhà khoa học thì đây chỉ là những tình tiết ngẫu nhiên, không liên quan gì nhau, hiện tượng cừ chắn nước luôn bị vỡ chính là do đơn vị thi công mắc phải sai lầm nghiêm trọng ở khâu khảo sát trước lúc thi công.
Đoạn sông Tô Lịch trước đền An Phú là nơi mà đội thi công dự án cải tạo sông gặp nhiều khó khăn nhất. Theo TS Vũ Văn Bằng thì vị trí này chính là điểm giao nhau giữa sông Tô Lịch và con lạch cổ.
Tiến sĩ Vũ Văn Bằng – nguyên Phó Viện trưởng Viện Công nghệ nước và Môi trường khẳng định: “Việc đơn vị thi công dự án cải tạo sông Tô Lịch gặp khó khăn do vỡ cừ chắn nước hoàn toàn do yếu tố vật lý cơ học, không liên quan gì đến yếu tố tâm linh cả. Nếu trước khi thi công, đơn vị thi công dự án khi ấy chỉ cần “chịu khó” tìm hiểu về lịch sử hay tiến hành khảo sát địa chất kỹ càng một chút thì sự việc đã không phức tạp như vậy”.
TS Vũ Văn Bằng giải thích: “Qua tìm hiểu tôi được biết xưa kia, vị trí đoạn sông Tô Lịch trước đền Quán Đôi chính là điểm giao nhau với một con lạch. Con lạch này nối với hồ công viên Nghĩa Đô bây giờ. Sau này không hiểu vì lý do gì mà con lạch cổ này bị lấp đi.
Bởi thế, dù trải qua hàng mấy trăm năm, nhưng nền địa chất của khu vực này vẫn yếu hơn các vùng xung quanh rất nhiều vì sâu bên dưới chính là nền đất bùn. Đơn vị thi công trước đó đã không hề tiến hành khảo sát kỹ đặc điểm địa chất nơi mình sẽ thi công, bởi vậy khi gặp sự cố nền đất yếu và bị sụt, vỡ cừ thì hoàn toàn bị động và lúng túng”.
Cũng theo TS Vũ Văn Bằng, những cọc gỗ chôn dưới sông mà đơn vị thi công vô tình phát hiện không phải là “trận đồ trấn yểm” nào cả, mà đó thực chất chính là dấu tích còn sót lại của hàng cọc cừ chắn cửa con lạch để san lấp ngày xưa.
Đầu hàng “thánh vật” là sai lầm
Ngoài ra, TS Vũ Văn Bằng cũng thẳng thắn bày tỏ: “Qua vụ việc ở sông Tô Lịch, tôi cảm thấy thất vọng về cách phản ứng của một số nhà khoa học. Có người là giáo sư, tiến sĩ chuyên ngành kiến trúc, xây dựng hẳn hoi thế mà khi gặp sự cố lại không hề tìm hiểu nguyên nhân để giải thích và khắc phục theo hướng khoa học.
Thay vào đó lại cho người lập đàn tế lễ, coi đó là nguyên nhân chính của những sự cố nói trên. Làm khoa học mà như thế thì thực sự không ổn chút nào”.
Như để chứng minh cho điều mình nói, TS Vũ Văn Bằng dẫn chứng: “Năm 1990, I-rắc tiến hành xây dựng kênh đào Hussein, khi đó tôi cũng tham gia cùng đội kỹ sư thi công. Có một lần, khi thi công đến một đầm lầy thì xảy ra sự cố: Một công nhân I-rắc khi vừa bước xuống con hào mới đào xong thì bỗng nhiên bị ngất xỉu. Hai công nhân khác xuống đưa người này lên cũng bị ngất xỉu tại chỗ.
Sau cùng phải cho người đeo mặt nạ và trang phục chống độc, đeo bình ô-xy xuống mới đưa được ba công nhân này lên, nhưng khi lên đến nơi cả ba đều đã chết.
Sau khi nghe đơn vị thi công báo cáo tình hình sự cố, chính quyền I-rắc đã cử ngay các nhà khoa học từ thủ đô Bát-đa cùng các thiết bị khoa học đến để khảo sát tìm hiểu nguyên nhân.
Họ đã tìm ra nguyên nhân cái chết của ba công nhân là do bị ngạt vì khí mê-tan, ở bên dưới hào rất nhiều loại khí này. Các nhà khoa học I-rắc đã sử dụng các biện pháp khoa học cần thiết để can thiệp và xử lý ngay lập tức và công việc thi công kênh đào vẫn được tiến hành bình thường”.
“Còn sự cố khi cải tạo sông Tô Lịch của ta thì đơn vị thi công và một số nhà khoa học lại làm khác. Đổ hết trách nhiệm cho yếu tố tâm linh, lập đàn tế lễ, khiến cho dư luận thêm phần hoang mang. Đầu hàng thánh vật là sai lầm. Làm nhà khoa học ai lại nói thế”, TS Vũ Văn Bằng nói.
Theo : Soha