Mỗi hành vi, cử chỉ, cách ăn mặc, lời nói của một người đều sẽ bộc lộ rõ ra tính cách, phẩm chất, thân phận, tâm tính và góp phần quyết định cuộc đời của người đó. Những yếu tố ấy lại chịu ảnh hưởng rất lớn từ những thói quen lớn nhỏ trong cuộc sống hàng ngày. Cho nên, việc tu dưỡng, học tập các nguyên tắc đối nhân xử thế trong cuộc sống của các bậc hiền nhân là vô cùng quan trọng.

Một danh nhân triết học cũng từng nói: “Thói quen thực sự là một loại sức mạnh vừa ngoan cường lại to lớn. Nó có thể làm chúa tể cuộc đời của con người. Cho nên, ai cũng cần phải thông qua giáo dục mà bồi dưỡng nên một loại thói quen tốt đẹp.”

Vậy, làm thế nào để hình thành nên những thói quen tốt để có một cuộc đời bình an, tốt đẹp? Dưới đây là 15 nguyên tắc đối nhân xử thế và cũng là những bài học quý giá được cổ nhân đúc kết lại, xin giới thiệu để quý độc giả cùng tham khảo:

1. “Khiêm tốn” sẽ có nhân duyên tốt đẹp

Trong đánh giá của cổ nhân, những người hiểu biết nông cạn, kiến thức không rộng thường hay không khiêm tốn. Người có kiến thức rộng lớn, trí tuệ cao và có bản lĩnh nhất định lại thường là người có lòng khiêm tốn cao.

Khiêm tốn có thể giúp một người thi triển ra hết tài năng của mình trên con đường sự nghiệp. Cho nên, trong cuộc sống hãy ít đàm luận về những điều mình đắc được, đặc biệt là ở trước mặt những người không may mắn. Làm người nhất định phải học được cách cúi đầu thì mới trưởng thành.

2. Tuân thủ nghiêm ngặt tín nghĩa sẽ được ngàn vàng

Người thường xuyên nói dối thì điều đạt được chính là “cho dù nói thật cũng không ai tin”. Thành thật, thủ tín là cái gốc của làm người. Thành thật, thủ tín cũng là vũ khí sắc bén của mỗi người.

Người trung thành, thật thà luôn được lòng người, được người khác tin tưởng. Nhìn một cách nông cạn, bề ngoài thì tưởng rằng người thật thà sẽ bị thiệt hại, bị cho là ngốc. Nhưng kỳ thực, cổ nhân lại cho rằng, bởi vì thật thà phù hợp với đạo lý làm người, nên họ là những người chắc chắn có được phúc báo trong cuộc đời.

3. Lúc bình an phải nghĩ đến lúc gian nguy

Người xưa có câu: “Lo lắng nguy hiểm nên mới cầu an, lo lắng bị rớt lại nên mới có thể tiến lên.” Cho nên biết trước được nguy cơ thì mới không ngừng tiến lên.

Cổ nhân cũng giảng: “Nhân vô viễn lự, tất hữu cận ưu” là có ý nói rằng người mà không biết lo xa thì tất sẽ có điều ưu phiền gần. “Người không lo xa” ở đây có thể hiểu là những người “ăn xổi ở thì”, chỉ nghĩ đến cái lợi trước mắt, làm việc mà không có suy xét phải trái, trước sau… Những người như thế thì thường rất nhanh sẽ phải chịu hậu họa, nhẹ thì buồn lòng, nặng thì gia đình suy vong, mất mạng. Cho nên người sống trong bình an mà không quên nghĩ đến lúc gian nguy thì mới được bình an lâu dài.

4. Giữ thể diện cho người khác chính là giữ thể diện cho mình

Một khi đã làm mất thể diện của người khác thì cuối cùng người bị tổn hại cũng chính là bản thân mình. Cho nên, cố gắng đừng bao giờ làm tổn thương lòng tự trọng của người khác, đừng tùy tiện làm mất thể diện của người khác.

Trong cuộc sống, dù ở phạm vi nhỏ như gia đình hay lớn như ở ngoài xã hội thì ở vào một số tình huống, việc “không nể mặt” là một thái độ vô lễ lớn nhất. Người phương đông rất xem trọng thể diện vì vậy ở bất cả thời điểm nào cũng nên giành cho người khác một “lối thoát”, không nên đẩy họ đến đường cùng.

Người trí tuệ và độ lượng khi nhìn thấy rõ một người họ sẽ không chỉ thẳng ra mà lựa lúc phù hợp mới nói. Trong lịch sử, có rất nhiều trường hợp vì làm tổn thương thể diện của người khác mà nhận phải hậu quả khôn lường. Trong một số tình huống, vạch trần người khác là một cái tội đẩy người ta đến đường cùng.

5. Đừng vì việc nhỏ mà tức giận

Tính cách tốt là bộ trang phục tốt nhất trong các mối quan hệ với người khác. Cảm xúc phẫn nộ sẽ khiến một người không thể làm tốt được việc gì. Hơn nữa, tức giận cũng chính là làm tổn hại đến bản thân. Cho nên, phải học được cách đừng tức giận, làm người đừng dễ dàng bị tức giận.

6. Độ lượng hơn người sẽ giúp thành tựu được đại nghiệp hơn người

Người mà luôn khoan dung, độ lượng với khuyết điểm, sai lầm của người khác thì sẽ luôn thắng được lòng người, khiến mọi người luôn muốn ở gần. Xung quanh họ giống như có một loại từ trường hút người vậy. Khoan dung là cánh cửa lớn để dẫn đến thành công.

Khoan dung là đại pháp bảo giúp thành lập được mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người. Nó khiến con người trở thành một người khí phách, to lớn.

7. Làm người tối kỵ là cao ngạo

Người luôn cao ngạo thì sẽ bị chính sự cao ngạo ấy hủy diệt. Sự cao ngạo sẽ khiến cho sự nghiệp của một người khó mà phát triển được. Làm người đừng cuồng vọng, cao ngạo, đó cũng chính là cấp cho mình một đường lui.

8. Làm bất luận việc gì cũng phải để một đường lui

Làm việc gì cũng cần phải để cho mình một đường lui. Người độ lượng rộng rãi có thể bao dung người khác. Không nên làm gì, nói gì cũng làm đến tận tuyệt, cùng cực.

Làm người không nên tận phúc, tận quyền thế. Bởi vì phúc nếu như hưởng hết thì tất sẽ chiêu mời họa. Một người có quyền thế hay địa vị cao không thể có mãi trong cả đời. Những người luôn tự cao tự đại, tận dụng quyền thế để sai khiến người khác cần phải hiểu rằng: “Nước có thể chở thuyền nhưng cũng có thể lật thuyền.”

9. Việc nhỏ không nhẫn thì sẽ loạn đại mưu

Từ xưa đến nay, người làm được việc lớn thì nhất định là người có tâm đại nhẫn. Có thể nhẫn nhịn người khác mới có thể có được cơ hội.

Nhẫn là việc mà một người thường khó có thể làm được, nhưng người có thể nhẫn mới có thể thành tựu được việc mà người thường không thể làm được.

10. Chịu thiệt là phúc

Chịu thiệt là phúc, phải có cho đi thì mới được nhận lại, có xả bỏ mới có đắc được. Làm người mà có thể chịu được một chút thiệt nhỏ thì sẽ đắc được những lợi ích lớn, cho nên phải có gan chịu thiệt.

11. Đừng vì việc nhỏ mà hỏng việc lớn

Người quân tử “biết thân biết phận”, “an phận thủ thường” và chuẩn bị tốt tất cả, chờ đợi thời cơ mà Thiên mệnh an bài. Họ không vì ham chút lợi nhỏ mà làm mất việc lớn.

Người tiểu nhân luôn làm những việc mạo hiểm để đạt được những thứ không nên được. Đối với việc lớn mà muốn thành thì không thể hồ đồ.

12. Đại sự muốn thành phải “co được giãn được”

Con người khi gặp tình thế khó khăn phải làm được tạm thời lùi một bước nếu không tất sẽ bị đổ xuống cho đến lúc diệt vong.

Người có thể “co được giãn được” thì khi giải quyết sự việc, giải quyết vấn đề mới được thông suốt, mới làm thành được sự nghiệp lớn.

13. Học cách từ chối, cự tuyệt

Miễn cưỡng đồng ý không bằng thẳng thắn, thành thật cự tuyệt. Làm người phải hiểu được rằng, có rất nhiều việc phải biết cự tuyệt.

Khi đứng trước những cám dỗ về mặt lợi ích, danh vọng và tình cảm bất chính thì cự tuyệt là người phải có tu dưỡng mới làm được.

14. Đừng cầu toàn đối với người khác

Quá nghiêm khắc với người khác cũng là quá nghiêm khắc với bản thân mình. Phải có lòng khoan dung, độ lượng và biết suy nghĩ cho người khác bởi vì người luôn trách cứ người khác sẽ khiến bản thân tự cô lập, tứ bề khốn đốn.

15. Làm người phải có lòng biết ơn

Cổ nhân dạy rằng, nhận được một ơn huệ nhỏ như giọt nước cũng phải báo đáp như một dòng suối. Biết cảm ơn sẽ khiến trong lòng người tràn đầy tình yêu thương.

Con người phải luôn mang trong mình lòng biết ơn, mỗi người đều phải học được lòng biết ơn, biết ơn trời đất, biết ơn cha mẹ, anh chị em, bạn bè… biết ơn vạn vật trong thế gian thì mới cảm nhận được sự tươi đẹp của cuộc đời

Biết ơn là một cách ngợi ca cuộc đời. Trong cuộc sống, lời cảm ơn đúng lúc, kịp thời sẽ khiến mọi người thân thiện với nhau hơn, gần gũi và hiểu nhau hơn. Người có thể cảm ơn cả kẻ thù, đối thủ của mình là một người có chí khí, khoan dung và rộng lượng hơn người.

An Hòa (dịch và t/h)

TAMTHUC:

• Đối nhân xử thế của người xưa – Kỳ 10: Cổ nhân trọng nghĩa khinh lợi
• Cách đối nhân xử thế của người quân tử chân chính